تأثیر سرمایه‌ی اجتماعی بر سلامت سالمندان 60 ساله و بالاتر در مناطق شهری مشهد

دکتر مجید کوششی، دکتر محمّد میرزائی، دکتر ابوالقاسم پوررضا، غلامرضا حسنی درمیان

چکیده

بررسی حاضر به منظور تبیین تأثیر عوامل جمعیّتی و اجتماعی بر سطح سلامت سالمندان ۶۰ سال و بالاتر در شهر مشهد صورت گرفته است. چارچوب نظری با رویکردی بین‌رشته‌ای مبتنی بر نظریه‌ی گذار جمعیّتی و سرمایه‌ی اجتماعی است. روش تحقیق پیمایشی و شیوه‌ی نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای بوده است. حجم نمونه‌ی آماری ۵۷۰ نفر و ابزار سنجش، پرسش‌نامه‌ی استاندارد سلامت SF۳۶ بوده که برای جمع‌آوری اطّلاعات از تکنیک مصاحبه استفاده شده است. سازه‌ی سنجش سرمایه‌ی اجتماعی براساس مفاهیم نظریه‌ی پاتنام و کلمن تنظیم شده است و در سنجش اعتبار سازه‌های پرسش‌نامه، علاوه بر استفاده از شیوه‌ی اعتبار محتوا از طریق تحلیل عاملی، سازه‌ها تأیید شده است. همچنین، تأیید پایایی درونی پرسش‌نامه توسّط ضریب الفای کرنباخ بوده و تجزیه‌ و‌ تحلیل دادها از طریق روش‌های آماری (آزمون‌های تک‌متغیّره، رگرسیون چندمتغیّره، و در انتها، معادلات ساختاری و تحلیل مسیر) با کمک دو نرم‌افزار SPSS و EQS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که سلامت سالمندان در شهر مشهد در حدّ متوسط است؛ امّا سلامت مردان بیش‌تر از زنان است. تحصیلات بالاتر، دارای‌همسر‌بودن و وضعیّت اقتصادی مطلوب‌تر بر سلامت تأثیر مثبتی دارد. افزیش میزان انزوای اجتماعی و سن، رابطه‌ی منفی با میزان سلامت سالمندان داشته است. سرمایه‌ی اجتماعی به عنوان مؤثّرترین متغیّر، ۲۰ درصد از تغییرات سلامت سالمندان را تبیین کرده و در مجموع، ۳۷ درصد تغییرات سلامت توسّط متغیّرهای تحقیق حاضر تبیین شده است. این مقاله در مجلّه‌ی «علوم اجتماعی»، سال سیزدهم، شماره‌ی 1، سال 1395، صص 129-109 چاپ شده است. برای دسترسی مستقیم به فایل متن کامل مقاله به صورت پی دی اف، این‌جا کلیک کنید.